W języku potocznym często psycholog, psychiatra i psychoterapeuta to pojęcia używane zamiennie, co powoduje sporo zamieszania, a w konsekwencji niepewności do kogo udać się po pomoc. W dzisiejszym wpisie wyjaśnimy, jakimi zagadnieniami zajmują się te trzy dziedziny oraz jaki rodzaj pomocy można uzyskać od poszczególnych specjalistów.
Psychologia bada ludzkie zachowanie i procesy umysłowe. Przykładowe pytania, na które poszukuje odpowiedzi dotyczą między innymi tego:
- jak ludzie myślą (inteligencji, pamięci, spostrzegania)
- co i z jakich powodów czują
- co motywuje ich do działania
- jak rozwija się człowiek od poczęcia do śmierci
- w jaki sposób przebywanie w grupie wpływa na ludzkie zachowanie i decyzje
- na czym polegają i skąd się biorą różnice indywidualne, takie jak temperament, osobowość, style zachowania, uczenia się itp.
- czym są i w jaki sposób powstają różnego rodzaju zaburzenia zachowania, odczuwania, myślenia (ta część jest wspólnym obszarem zainteresowania dla psychologii, psychiatrii oraz psychoterapii).
Wiedza psychologiczna ma zastosowanie w dziedzinach, takich jak służba zdrowia, sport, reklama, edukacja, kryminalistyka, biznes, transport oraz wielu innych. Obejmuje zatem najszerszy obszar spośród omawianych specjalizacji.
Kim w takim razie jest psycholog? W sensie formalnym jest magistrem psychologii. Warto tutaj nadmienić, że 3-letnia nauka nie uprawnia do używania tego tytułu, konieczne jest posiadanie stopnia magistra.
W zakres działań psychologa wchodzi przeprowadzanie testów, szkoleń i treningów pomagających usprawnić komunikację, asertywność, radzenie sobie ze stresem czy rozwiązywanie problemów. Psycholog może również udzielać porad odnośnie higieny psychicznej (dbania o własne zdrowie w tym zakresie) oraz wychowania dzieci, budowania relacji itp.
Nie jest natomiast przygotowany do prowadzenia psychoterapii oraz nie ma uprawnień do przepisywania leków.
Psychiatra
Psychiatria jest specjalizacją medyczną. Jako nauka koncentruje się wokół diagnozy, poszukiwania przyczyn, zapobiegania oraz leczenia farmakologicznego zaburzeń i chorób psychicznych.
Psychiatra jest lekarzem medycyny, który na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów, identyfikuje jednostkę chorobową oraz dobiera właściwe leki. Warto pamiętać, że spośród omawianych specjalizacji, wyłącznie lekarz psychiatra ma uprawnienia do wypisywania recept.
Psychoterapeuta
Psychoterapia jest formą leczenia problemów, zaburzeń oraz chorób psychicznych odbywającą się najczęściej poprzez rozmowę. Kontakt z terapeutą jest częstszy i bardziej długofalowy niż z pozostałymi specjalistami. Tworzy się również specyficzna relacja, charakterystyczna właśnie dla tej formy pomocy.
Trudności, z którymi warto zgłosić się na terapię mogą dotyczyć przebytej traumy, kryzysu życiowego, poczucia nie radzenia sobie w codziennych czynnościach, utraty bliskiej osoby, jak również objawów takich zaburzeń funkcjonowania jak depresja, lęki, objawy somatyczne o podłożu psychicznym czy zaburzenia osobowości. W przypadku silnych, utrudniających życie symptomów, terapia może być połączona z leczeniem farmakologicznym. Zmniejsza ono ich nasilenie i pozwala na bardziej skuteczną pracę z terapeutą.
W Polsce psychoterapeutami bywają najczęściej lekarze lub psycholodzy. Zdarzają się również specjaliści z innych dziedzin, którzy ukończyli lub są w trakcie całościowego, min. 4-letniego kursu prowadzonego przez certyfikowaną instytucję. Psychoterapeuci pracują pod regularną superwizją oraz przeszli terapię własną (dzięki temu są świadomi własnych trudności, uporali się z nimi oraz mają doświadczenie w roli pacjenta, co pozwala lepiej zrozumieć osoby, z którymi pracują).
Absolwent psychologii, socjolog czy lekarz pierwszego kontaktu nie posiadają wystarczającej wiedzy i doświadczenia, żeby zapewnić profesjonalną psychoterapię.
Podsumowując, wspólnym obszarem zainteresowania wszystkich powyższych dziedzin są trudności i zaburzenia w obszarze ludzkiej psychiki oraz zachowania, różnice natomiast dotyczą form pomocy, których mogą udzielać. Psycholog przeprowadzi testy oraz treningi czy udzieli porady, psychiatra postawi diagnozę oraz przepisze leki, psychoterapeuta natomiast poprowadzi klienta przez proces poznawania samego siebie, odkrywania mechanizmów ukrytych za objawami czy zachowaniem oraz wprowadzania trwałych, pozytywnych zmian w codziennym funkcjonowaniu.
