Brak przewidywalności przyszłości może wzbudzać lęk, ponieważ nasz mózg lubi to, co znane. Obawiamy się, że zmiany przyniosą więcej problemów niż korzyści albo że nasze decyzje okażą się błędne, a w rezultacie nie poradzimy sobie z nową sytuacją.
Jeśli w przeszłości doświadczyliśmy trudnych zmian, które przyniosły ból i frustrację, możemy żyć w obawie, że kolejne zmiany także przyniosą podobne wyniki.
Dlatego ważne jest, aby zrozumieć jak objawia się taki lęk oraz jak radzić sobie z nim w skuteczny sposób.
Objawy lęku przed zmianami
Lęk manifestuje się zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Objawy fizyczne mogą obejmować:
- nadmierne pocenie się;
- drżenie kończyn;
- bóle brzucha oraz głowy;
- przyspieszone bicie serca;
- nudności;
- problemy ze snem;
- chroniczne zmęczenie.
Niektóre objawy emocjonalne to:
- niepokój;
- nadmierne martwienie się;
- uczucie przytłoczenia;
- drażliwość;
- uczucie „zamrożenia” w obliczu decyzji czy działania.
Rozpoznawanie tych objawów pozwala na podjęcie działań w celu złagodzenia lęku. Człowiek świadomy swojego stanu może szukać odpowiednich technik radzenia sobie czy wsparcia.
Pamiętaj, że nie jesteś w tym sam. Wiele osób doświadcza lęku przed zmianą, a szukanie wsparcia wśród bliskich, a nawet specjalistów, może pomóc w przejściu przez trudniejsze momenty.
Inne rodzaje silnego lęku – zaburzenia lękowe
Lęk przed zmianami, o ile nie jest paraliżujący, umożliwia w miarę normalne funkcjonowanie. Istnieją jednak inne formy, w których nasilony lęk zaburza, a czasem wręcz uniemożliwia, normalne życie. Należą do nich m.in.:
- fobia społeczne – silna obawa przed sytuacjami społecznymi, w których pojawia się możliwość bycia ocenionym przez innych. To także lęk przed potencjalną krytyką czy upokorzeniem. Jest on tak silny, że osoby cierpiące z powodu tej fobii mogą rezygnować z życia społecznego.
- zespół lęku uogólnionego (GAD) – charakteryzuje się on przesadnym lękiem przed potencjalnymi złymi zdarzeniami bądź katastrofami. Ich tematem mogą być finanse, zdrowie czy przyszłość. Warto zaznaczyć, że osoba cierpiąca z powodu lęku uogólnionego zdaje sobie sprawę z irracjonalności własnego zamartwiania się.
- fobie specyficzne – objawiają się one silnym i niewytłumaczalnym lękiem wobec konkretnego obiektu, sytuacji itp. Osoba cierpiąca z powodu tego rodzaju fobii zdaje sobie sprawę z wyolbrzymionego poczucia strachu, mimo to unika sytuacji, w których mogłaby mieć kontakt z bodźcem wywołującym lęk. Niektóre popularne fobie to np. arachnofobia czy klaustrofobia.
- lęk paniczny – osoba cierpiąca na lęk paniczny doświadcza ataków paniki, w których lęk gwałtownie wzrasta, przytłaczając swoją intensywnością. Ze względu na intensywne objawy somatyczne, takie jak duszności, drżenie ciała, kołatanie serca czy płytki oddech, osoba może mieć poczucie, że umiera. Często pojawia się lęk przed kolejnym atakiem, który wzmaga ich przeżywanie. Lęk paniczny może przebiegać z agorafobią, która objawia się unikaniem miejsc publicznych w obawie przed wystąpieniem nagłych dolegliwości somatycznych, lub bez.
- zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – charakteryzują się występowaniem obsesji, czyli natrętnych myśli, oraz kompulsji, czyli powtarzalnych czynności, które te myśli mają rozładować. Osoba cierpiąca na OCD zdaje sobie sprawę z irracjonalności rytuałów, jednak odczuwa przymus ich powtarzania.
- zespół stresu pourazowego (PTSD) – występuje na skutek przeżyć traumatycznych, jak na przykład wojna, wypadek komunikacyjny, napaść, wykorzystywanie seksualne, znęcanie psychiczne czy fizyczne. Osoba cierpiąca na PTSD często ma problemy z przypomnieniem sobie traumatycznego zdarzenia, cierpi z powodu bezsenności, ma problemy z koncentracją, szybko się złości i irytuje. Oprócz tego symptomy mogą obejmować koszmarne sny czy powracające wspomnienia traumatycznej sytuacji.
We wszystkich powyższych formach lęku wskazana jest konsultacja ze specjalistą, który doradzi najlepszą ścieżkę leczenia.
