Pandemia COVID-19 wywarła znaczący wpływ na życie ludzi na całym świecie, dotykając każdego z nas. Młodzież, w okresie, który naturalnie jest pełen poszukiwań tożsamości, budowania relacji i kształtowania własnej ścieżki życiowej, musiała zmierzyć się z nieprzewidywalnymi wyzwaniami: edukacją zdalną, brakiem bezpośredniego kontaktu z rówieśnikami, utratą możliwości uczestniczenia w ważnych wydarzeniach, takich jak uroczystości zakończenia szkoły czy pierwsze praktyki zawodowe, a to tylko niektóre z nich.
W tym artykule postaramy się zbadać te specyficzne trudności i zastanowić, a w kolejnym, jak najlepiej wspierać młodzież w tych niezwykłych, skomplikowanych czasach.
Zalety nowoczesnych technologii stały się wyraźnie widoczne, gdy wiele instytucji edukacyjnych było zmuszonych do przejścia na tryb nauczania zdalnego. Choć technologia umożliwiła kontynuację edukacji, przestawienie się na ten tryb nauczania przyniosło wiele wyzwań zarówno dla nauczycieli, jak i uczniów.
Brak bezpośredniego kontaktu z nauczycielem oraz rówieśnikami stworzył bariery w komunikacji, które w wielu przypadkach przyczyniły się do uczucia frustracji i niezrozumienia. Ponadto, zacieranie się granic pomiędzy przestrzenią domową a szkolną mogło prowadzić do trudności z koncentracją, rozpraszaniem uwagi oraz utratą motywacji do nauki.
Bez struktury typowego dnia szkolnego, niektórzy uczniowie mogli odczuwać przewlekły stres i zmęczenie, co wpłynęło chociażby na ich zdolność przyswajania nowych informacji.
Kolejnym kluczowym problemem stała się długotrwała izolacja społeczna. W okresie dojrzewania, interakcje z rówieśnikami są kluczowym elementem rozwoju osobowości. Pomagają one kształtować tożsamość, budować poczucie przynależności i uczyć się poruszania po skomplikowanym świecie relacji międzyludzkich. Izolacja społeczna mogła prowadzić do uczucia osamotnienia, frustracji i smutku. Brak możliwości uczestniczenia w typowych dla wieku dorastania aktywnościach społecznych, takich jak spotkania z przyjaciółmi, imprezy czy wyjścia do kina, mógł prowadzić do uczucia odcięcia od świata i utraty ważnych dla młodzieży punktów odniesienia.
Jednocześnie izolacja spowodowała przeniesienie części życia do social mediów i szukania w nich ucieczki od trudnej rzeczywistości.
Porównywanie się z innymi, idealizowane prezentacje życia czy nieustanne śledzenie aktualizacji mogą prowadzić do uczucia frustracji, lęku czy osamotnienia.
Niepewność przyszłości i napięcie ekonomiczne
Niepewność jest jednym z głównych źródeł lęku w życiu ludzi, jednak w czasie pandemii stała się szczególnie widoczna. W wieku dorastania, kiedy planowanie przyszłości i wyznaczanie kierunku rozwoju osobistego staje się priorytetem, perspektywa zamkniętych uczelni, zawieszenia praktyk zawodowych czy braku możliwości znalezienia pierwszej pracy, mogła wywoływać uczucie zagubienia i dezorientacji. W sytuacji, gdy tradycyjne ścieżki rozwoju zawodowego i edukacyjnego stają się niepewne, młodzież może zaczynać kwestionować sens i wartość swoich dotychczasowych dążeń oraz odczuwać lęk przed przyszłością.
Równolegle do tego, wiele rodzin doświadczyło napięcia ekonomicznego wynikającego z pandemii.
Strata pracy przez rodziców, redukcja wynagrodzeń czy niestabilność ekonomiczna wielu branż wpłynęły na codzienne życie rodziny. Dla młodzieży, która jest świadoma tych zmian, presja związana z sytuacją ekonomiczną rodziny mogła przyczynić się do poczucia winy, wstydu czy odpowiedzialności.
Mogło to także wpłynąć na zmianę ich postaw wobec edukacji, zmuszając do rezygnacji z dalszego kształcenia lub podjęcia pracy w celu wsparcia rodziny.
Obawy związane z własnym miejscem w świecie, poczucie winy wynikające z sytuacji ekonomicznej rodziny, czy dylematy związane z wyborami życiowymi w obliczu zmieniającej się rzeczywistości, mogą prowokować silne uczucia i reakcje obronne. W rezultacie, młodzież może zmagać się z uczuciami smutku, lęku czy frustracji, a jednocześnie z trudnościami w wyrażaniu i przetwarzaniu tych emocji.
Zmieniająca się dynamika relacji rodzinnych
Zamknięcie w domach przez dłuższy czas stanowiło dla wielu rodzin wyzwanie nie tylko logistyczne, ale przede wszystkim emocjonalne i relacyjne. Stałe bycie razem w jednym miejscu, bez możliwości „ucieczki” w formie pracy, szkoły czy innych zewnętrznych aktywności, mogło wydobyć na powierzchnię dotychczas ukryte czy tłumione konflikty.
W kontekście nowej dynamiki, role i miejsce każdego członka rodziny mogły ulec przewartościowaniu.
Dzieci i młodzież, zamiast spędzać czas z rówieśnikami, zostali zmuszeni do pełniejszej interakcji z rodzeństwem czy rodzicami, co mogło prowadzić do poczucia utraty prywatności i swobody. Rodzice z kolei, próbując łączyć pracę zdalną z opieką nad dziećmi, mogli odczuwać presję i przepełnienie obowiązkami.
Wszystko to tworzyło atmosferę zwiększonego napięcia, gdzie drobne nieporozumienia mogły eskalować do poważniejszych konfliktów.
Wymóg adaptacji do nowych ról i sytuacji może prowokować uczucia frustracji, gniewu, lęku czy smutku, które – jeśli nie zostaną odpowiednio zrozumiane i przeżyte – mogą prowadzić do chronicznego dyskomfortu w relacjach rodzinnych.
Problemy zdrowia psychicznego
Pandemia, ze wszystkimi jej skutkami społecznymi i ekonomicznymi, wywarła silny wpływ na zdrowie psychiczne młodzieży.
W obliczu licznych wyzwań, takich jak izolacja społeczna, niepewność przyszłości czy zmieniająca się dynamika rodzinna, wielu młodych ludzi zaczęło doświadczać nasilających się objawów lękowych, depresyjnych czy związanych z zaburzeniami odżywiania.
Pandemia wyeksponowała luki w systemach opieki zdrowotnej na całym świecie, a młodzież często napotykała na bariery w dostępie do terapii czy innych form wsparcia. W tym kontekście ważne jest podkreślenie, jak niezbędne jest zapewnienie młodzieży dostępu do opieki zdrowotnej. Pozwoli im ona skutecznie radzić sobie z wyzwaniami zdrowia psychicznego, jakie przyniosła pandemia.
W kolejnym artykule omówimy, jakie strategie radzenia sobie może przyjąć młodzież oraz jak zapewnić jej odpowiednie wsparcie.