Okres dojrzewania to jedno z najbardziej dynamicznych etapów w życiu człowieka. Zmiany, jakie zachodzą w tym czasie, dotyczą zarówno sfery fizjologicznej, jak psychologicznej.
Dojrzewanie to między innymi burza hormonów. Zwiększona produkcja chociażby estrogenu i testosteronu ma wpływ nie tylko na wygląd zewnętrzny, ale także na funkcjonowanie całego organizmu, co objawia się między innymi w intensywnych emocjach.
Dojrzewanie wiąże się także z poszukiwaniem tożsamości, potrzebą autonomii i budowaniem swojego miejsca w społeczeństwie. Nastolatki zaczynają kwestionować wartości i przekonania, które były im wcześniej przekazywane, poszukując własnej drogi i indywidualnego podejścia do życia.
Proces kształtowania tożsamości oraz poszukiwania swojego miejsca w świecie
W okresie dojrzewania młodzież zadaje sobie pytania typu: „Kim jestem?”, „Dokąd zmierzam?”, „Jakie są moje wartości?”; co wiąże się z kryzysem tożsamości jaki przechodzą w tym czasie.
Nastolatki eksperymentują z różnymi rolami, zachowaniami i przekonaniami. Proces ten jest niezbędny do wypracowania stabilnej, dorosłej tożsamości.
Jednocześnie nastolatki starają się zrozumieć swoje miejsce w świecie, definiując swoją relację z otoczeniem. Dążą do zrozumienia i bycia zrozumianym, nie tylko w rodzinie, ale także w grupie rówieśniczej i w społeczeństwie.
Znaczenie grupy rówieśniczej i potrzeba przynależności
W okresie dojrzewania, kiedy relacje z rodzicami mogą być napięte lub konfliktowe, rówieśnicy stają się głównym źródłem wsparcia, zrozumienia i akceptacji. Przez identyfikację z grupą, nastolatkowie uczą się norm społecznych, wartości i oczekiwań, które później kierują ich zachowaniami.
Dla nastolatków przynależność do grupy rówieśniczej może stać się priorytetem, który determinuje ich wybory, decyzje i zachowania. W niektórych przypadkach pragnienie akceptacji przez rówieśników może prowadzić do podejmowania ryzykownych decyzji, nacisku grupy czy konformizmu.
Balans między potrzebą niezależności a wsparciem rodziny
W okresie adolescencji rośnie potrzeba autonomii i niezależności. Nastolatkowie dążą do tego, by być postrzegani jako osoby dorosłe, odpowiedzialne za swoje decyzje i życie. Mimo tej rosnącej potrzeby niezależności, młodzież wciąż potrzebuje wsparcia rodziny, która zapewni wsparcie emocjonalne, doradztwo oraz bezpieczeństwo.
Relacje rodzinne mogą być napięte, gdy rodzice mają trudności z zaakceptowaniem rosnącej niezależności swojego dziecka. Ważne jest znalezienie złotego środka, gdzie rodzice są w stanie zapewnić wsparcie, jednocześnie pozwalając nastolatkom na samodzielność i eksperymentowanie z własną tożsamością.
Błędy w komunikacji z dojrzewającymi nastolatkami
Ignorowanie uczuć i emocji nastolatka
Jednym z najczęstszych błędów w komunikacji z nastolatkami jest bagatelizowanie lub ignorowanie ich uczuć i emocji. Okres adolescencji charakteryzuje się wzmożonym przeżywaniem emocji, które są intensywne i często zmienne.
Kiedy rodzice ignorują lub minimalizują uczucia swojego dziecka, nastolatek może czuć się nieważny, nierozumiany i samotny. Taka postawa ze strony rodziców może prowadzić do wycofania się nastolatka, zamykania się w sobie lub poszukiwania wsparcia w innych, niekoniecznie zdrowych miejscach.
Ważne jest, aby rodzice potrafili aktywnie słuchać, zrozumieć i zaakceptować emocje swojego dziecka, nawet jeśli nie zgadzają się z nimi lub nie rozumieją ich pełni.
Nadmierne krytykowanie czy kontrolowanie
Nadmierne krytykowanie i kontrolowanie może to wpłynąć na samoocenę nastolatka i poczucie własnej wartości. Stałe krytykowanie i wytykanie błędów może sprawić, że nastolatek zacznie wierzyć, że naprawdę jest niewiele wart.
Z kolei nadmierne kontrolowanie może sprawić, że młodzież poczuje się jak w klatce, co z kolei może skutkować buntem, nieposłuszeństwem czy poszukiwaniem innych, często ryzykownych sposobów na wyrażenie swojej niezależności.
Nieodpowiednie reagowanie na bunt i nieposłuszeństwo
Bunt jest naturalnym etapem w rozwoju nastolatka i jest sposobem na wypróbowanie granic, poszukiwanie własnej tożsamości oraz testowanie autorytetu dorosłych. Jednak nieodpowiednia reakcja rodziców na bunt i nieposłuszeństwo może prowadzić do eskalacji konfliktu.
Wielu rodziców w obliczu buntu reaguje złością, karą lub zbytnią surowością. Takie podejście może jedynie zwiększyć napięcie i niezrozumienie między rodzicem a nastolatkiem. Ważne jest, aby w trudnych momentach rodzice zachowywali spokój, starali się zrozumieć perspektywę swojego dziecka i szukali konstruktywnych rozwiązań, które będą korzystne dla obu stron.
