Lęk przed konfliktem
Wielu z nas od małego uczyło się, że konflikty są czymś złym, niebezpiecznym lub prowadzącym do negatywnych konsekwencji. W rezultacie mogliśmy rozwinąć unikające zachowania, stawiając potrzeby innych przed swoimi, tylko po to, by uniknąć nieporozumień czy konfrontacji. Lęk ten może być również związany z traumami z przeszłości, gdzie otwarte wyrażanie swojego zdania prowadziło do odrzutu, krytyki czy nawet przemocy. Asertywność w takiej sytuacji jest postrzegana jako ryzykowna.
Dążenie do akceptacji i bycia lubianym przez innych
Kiedy te dążenia stają się dominującą potrzebą, mogą przeszkadzać w byciu asertywnym. Osoby, które pragną zbyt mocno bycia lubianymi, często tłumią własne potrzeby i zdanie, by nie „zrazić do siebie” innych. W rezultacie mogą czuć się niewidoczne, nierozumiane i sfrustrowane, ale nadal będą unikać konfrontacji.
Negatywny obraz siebie
Przekonania typu „nie zasługuję”, „moje potrzeby są nieważne” lub „nie mam prawa narzucać innym swojego zdania” mogą znacząco utrudnić asertywne wyrażanie siebie. Często mają one swoje korzenie w dzieciństwie i wychowaniu, gdzie indywidualne potrzeby były ignorowane, krytykowane lub karane. Dorosła osoba z takimi przekonaniami będzie miała trudności z uznaniem, że ma takie samo prawo do wyrażania swoich potrzeb i uczuć, jak każdy inny. Oznacza to, że nawet jeśli zrozumieje koncept asertywności i będzie chciała go stosować, może czuć wewnętrzny opór lub winę przy każdej próbie postawienia na swoim.
Jak rozwijać asertywność?
Rozwój asertywności rozpoczyna się od głębokiej samoświadomości.
By efektywnie komunikować swoje myśli, uczucia i potrzeby, najpierw musisz je dobrze zrozumieć. To oznacza praktykowanie introspekcji, by określić, co naprawdę czujesz w danej chwili i dlaczego tak się czujesz. Dzienniczek uczuć, medytacja czy techniki relaksacyjne mogą pomóc w osiągnięciu głębszej samoświadomości.
Odgrywanie ról to doskonały sposób na rozwijanie umiejętności asertywnej komunikacji w kontrolowanym środowisku. Możesz zaangażować przyjaciela lub rodzeństwo, aby odegrali konkretną sytuację, w której chciałbyś ćwiczyć asertywność. Poprzez praktykę w bezpiecznym środowisku, stopniowo nabierzesz pewności siebie w używaniu tych umiejętności w rzeczywistości.
Asertywność jest ściśle związana z umiejętnością ustanawiania i przestrzegania własnych granic. Ważne jest, abyś regularnie zastanawiał się nad tym, jakie są twoje granice i czy są one respektowane. Jeśli zauważysz, że ktoś je narusza, postaraj się asertywnie wyrazić swoje odczucia i potrzeby w tej kwestii. Pamiętaj, że twoje granice są ważne i mają prawo być respektowane.
Rozwijanie asertywności może być wyzwaniem, zwłaszcza jeśli przez lata przyzwyczaiłeś się do unikania konfliktów lub tłumienia swoich uczuć. W takich przypadkach pomocne może być wsparcie zewnętrzne. Terapia indywidualna oferuje przestrzeń do eksplorowania własnych przekonań i uczuć oraz do nauki technik asertywności. Grupy wsparcia i warsztaty są również doskonałą okazją do praktykowania nowych umiejętności wśród innych, którzy mają podobne wyzwania.
Zrozumienie granic asertywności
Asertywność nie oznacza sztywności. W rzeczywistości, w niektórych sytuacjach elastyczność w podejściu jest bardziej wartościowa niż ścisłe trzymanie się własnych granic. Nie każda sytuacja jest bowiem czarno-biała, a czasami dostosowanie się do okoliczności może prowadzić do lepszego wyniku dla wszystkich zaangażowanych.
Relacje międzyludzkie są pełne wymian i negocjacji, dlatego bycie elastycznym sprzyja ich tworzeniu. Równie istotny jest fakt, iż w różnych kulturach asertywność może być postrzegana inaczej. W takich sytuacjach elastyczność może być kluczem do skutecznej komunikacji i zrozumienia.
Jednocześnie empatia jest kluczem do asertywności. To umiejętność wczuwania się w uczucia i perspektywy innych, co pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego dana osoba działa w określony sposób. Pozwala dostrzec potrzeby innych i dostosować się do nich w miarę możliwości.
W wielu sytuacjach idealnym rozwiązaniem jest kompromis, który bierze pod uwagę potrzeby obu stron. Empatia i zdolność do kompromisu są kluczowe w budowaniu zdrowych, wzajemnie satysfakcjonujących relacji. Pozwalają one na wzajemne wsparcie i zrozumienie, zamiast konfliktu i nieporozumień.
Podsumowując, prawdziwa asertywność polega na zrozumieniu siebie i swoich potrzeb oraz na zdolności do komunikowania ich innym w sposób, który bierze pod uwagę również ich uczucia i potrzeby. Wymaga to elastyczności, empatii i zdolności do kompromisu.
