Scroll Top

Wypalenie zawodowe – na czym polega i jak mu zapobiegać?

wypalenie
Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, także tych, którzy pracują w zawodzie marzeń. Wiąże się z wyczerpaniem fizycznym, emocjonalnym oraz psychicznym. Na czym polega wypalenie zawodowe i jak się objawia? Kto jest na nie szczególnie narażony?

Czym jest wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe (ang. burnout) jest reakcją na przewlekły stres w miejscu pracy. Pełniejszą definicję podaje Christina Maslach, psycholożka badająca zjawisko wypalenia – jest to psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji oraz obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może wystąpić u osób, które pracują z innymi ludźmi w wymagający dużego zaangażowania sposób.

Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego. Szczególnie narażone są osoby, które początkowo charakteryzowały się wysokim poziomem motywacji, zaangażowania i energii, a nawet talentem w określonej dziedzinie.

Z wypalającym stresem spotykają się szczególnie osoby, których praca opiera się na kontakcie z innymi ludźmi oraz wiąże się z przeżywaniem silnych emocji, np. pracownicy służby zdrowia, opieki społecznej, policjanci, strażacy, nauczyciele.

Objawy wypalenia zawodowego

Objawy wypalenia zawodowego obejmują niemal wszystkie strefy funkcjonowania człowieka. Można je podzielić na trzy kategorie: fizyczne, emocjonalne i psychiczne.

Objawy fizyczne:
  • chroniczne zmęczenie;
  • zaburzenia apetytu;
  • problemy ze snem;
  • wahania wagi ciała;
  • napięciowe bóle mięśni;
  • zaburzenia psychosomatyczne (np. bóle głowy, zespół jelita drażliwego).
Objawy emocjonalne:
  • poczucie rozczarowania (sobą, sytuacją w pracy itp.);
  • poczucie pustki;
  • poczucie bezradności i braku nadziei;
  • zmienność nastroju;
  • wrażenie braku perspektyw;
  • zniechęcenie i poczucie osamotnienia.
Objawy psychiczne:
  • izolowanie się;
  • pesymizm;
  • cynizm;
  • rozdrażnienie i poirytowanie dostrzegalne również w intensywnych kontaktach z ludźmi (klientami, pacjentami i współpracownikami);
  • utrata dotychczasowej przyjemności z wykonywania swojej pracy;
  • utrata zaangażowania i motywacji;
  • niechęć do rozwoju zawodowego;
  • utrata zaufania do siebie i swoich kompetencji;
  • poczucie nieudolności i niższości;
  • obniżona samoocena i niskie poczucie własnej wartości.

Etapy wypalenia zawodowego

Wypalenie nie pojawia się z dnia na dzień. Długotrwałe oddziaływanie stresorów w miejscu pracy zapoczątkowuje ten syndrom, który można podzielić na następujące etapy:

  1. Miesiąc miodowy – to okres zauroczenia pracą oraz zadowolenia z własnych osiągnięć zawodowych.
  2. Przebudzenie – opiera się na próbach utrzymania idealistycznej wizji pracy, co wiąże się z przepracowaniem.
  3. Szorstkość – pojawiają się kłopoty w relacjach ze współpracownikami oraz klientami. Wykonywanie codziennych obowiązków wymaga zwiększonego wysiłku.
  4. Wypalenie pełnoobjawowe – obserwowalne jest pełne wyczerpanie psychiczne oraz fizyczne, mogą pojawiać się stany obniżonego nastroju, a nawet chęć ucieczki z pracy.
  5. Odradzanie się – to czas zdrowienia i regeneracji po negatywnych skutkach wywołanych wypaleniem.

Zapobieganie i leczenie syndromu wypalenia

Zapobieganie wypaleniu zawodowemu powinno być jednym z priorytetów pracodawcy. Z wypaleniem wiążą się częstsze zwolnienia lekarskie, niedyspozycja fizyczna i psychiczna, a także utrudniona współpraca z danym pracownikiem. Jak pracodawca może zabezpieczyć pracowników przed wypaleniem zawodowym?

Chociażby organizując spotkania psychoedukacyjne ze specjalistami, którzy dzięki zwiększeniu samoświadomości mogą zapobiec w pojawieniu się pierwszych objawów wypalenia zawodowego.

Samodzielne zapobieganie może polegać na uważności w stosunku do emocji przeżywanych w pracy. Przestrzeganie zasady work-life balance, aktywność fizyczna, rozwiązywanie bieżących konfliktów, wyznaczanie realistycznych oczekiwań i celów – każdy z tych sposobów może okazać się skuteczny w profilaktyce. A co zrobić, jeśli obecnie cierpimy z powodu wypalenia?

Warto zwrócić się do specjalisty – psychiatry, psychologa, psychoterapeuty czy coacha. Pomocna może okazać się również rozmowa z pracodawcą, który wdroży odpowiednie działania, np. zapewni odpowiednie szkolenie, zorganizuje dłuższy urlop lub zwolnienie chorobowe.

Bibliografia:

Maslach, Ch., Leiter, M.P. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym. Co robić ze stresem w organizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sęk, H. (2006). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.