Silne i stabilne poczucie własnej wartości jest dla nas wsparciem. Wiąże się z tym, jak oceniamy siebie. Zbyt niska samoocena utrudnia funkcjonowanie, ale zbyt wysoka również może być niepożądana. Jak zbudować zdrowe poczucie własnej wartości?
Czym jest poczucie własnej wartości?
Poczucie własnej wartości to stan psychiczny, który jest wynikiem oceny siebie samego. Składają się na niego myśli o samym sobie, zdanie na swój temat i emocje w stosunku do siebie. Na samoocenę wpływają różnego rodzaju czynniki – kultura, wychowanie przez rodziców, doświadczenia nabierane w ciągu życia. Warto zaznaczyć, że jest ona zmienna w ciągu życia oraz że można ją sukcesywnie wzmacniać i budować.
Jak poczucie wartości wpływa na nas i nasze życie? Oddziałuje chociażby na to, czy traktujemy siebie, jako ważnych i zaspokajamy odpowiednio nasze potrzeby. W relacjach, które nawiązujemy, poczucie własnej wartości, przejawia się w wielu sferach – gdy lubimy siebie, łatwiej nam nawiązać zrównoważoną, partnerską relację. W pracy zdrowe poczucie własnej wartości sprawia, że realistycznie oceniasz swoje kompetencje i możliwości, oraz powoduje, że chcesz stawiać sobie coraz wyższe cele.
Co zaburza poczucie własnej wartości?
Zaburzenia poczucia własnej wartości najczęściej wynikają z przykrych doświadczeń w dzieciństwie np. gdy rodzice lub opiekunowie podważają wartość dziecka. Może to prowadzić do tego, że w życiu dorosłym osoba taka stanie się niepewna siebie oraz zależna od otoczenia. Będzie unikać podejmowania nowych działań oraz wychodzenia do ludzi. Wszystko to może skutkować problemami takimi jak depresja czy stany lękowe.
Inne czynniki, które wpływają na kształtowanie samooceny:
- nastawienie – stały pesymizm utrudnia dostrzeganie pozytywów sytuacji oraz umniejsza nasze kompetencje w radzeniu sobie z problemami;
- cele – nierealistyczne cele niemożliwe do osiągnięcia mogą nas demotywować i powodować myśli „do niczego się nie nadaję”;
- doświadczenia życiowe – trudne sytuacje mogą obniżyć samoocenę;
- oczekiwania społeczne – ich niespełnienie, nawet jeśli są nieadekwatne do naszej sytuacji, również może negatywnie odbić się na samoocenie.
Jak budować poczucie własnej wartości?
Docenianie własnych sukcesów
Dużo ludzi wyolbrzymia swoje porażki, a nie docenia sukcesów. Tymczasem warto nauczyć się z nich cieszyć i nie porównywać swoich osiągnięć do innych. Jeśli udało Ci się zrobić coś, z czym nie radziłeś sobie przez dłuższy czas albo co sprawia Ci radość – ciesz się tym, nawet jeśli to mały sukces.
Poznaj siebie
Im lepiej siebie znasz, tym większe masz do siebie zaufanie. Znając swoje mocne strony, łatwiej będzie Ci nad nimi pracować, ale także eksponować je w różnych sytuacjach, co może dodatkowo wzmacniać samoocenę. Bardziej trafnie dobierzesz zadania czy obszary, w których możesz doświadczać sukcesów, co przełoży się na poczucie sprawczości i satysfakcji.
Dbaj o swoje potrzeby
Niezaspokojone potrzeby budzą frustrację, a tłumione emocje mogą znaleźć ujście w postaci konfliktów lub chorób. Uznaj więc, że Twoje potrzeby są ważne. Dostrzegaj je, ale także komunikuj innym. Jeśli czyjaś prośba przekracza Twoje granice, powiedz o tym wyraźnie i zadbaj o swój komfort.
Bądź dla siebie empatyczny
„Zawsze popełniam błędy”, „Nigdy nie jestem gotowy na czas”, „Do niczego się nie nadaję” – tego typu myśli znacząco obniżają samoocenę i zniechęcają do działania. Dlatego warto wykazać wobec siebie empatię, która pozwala nam wybaczyć sobie błędy i dać kolejną szansę. Dzięki zadbaniu o siebie i wykazaniu zrozumienia pozwalamy sobie na przeżycie porażki i wyciągnięcie wniosków.
Wsparciem w procesie dochodzenia do samoakceptacji może okazać się psychoterapia. Dzielenie się z terapeutą myślami i uczuciami zaowocuje ich akceptacją. Specjalista wspiera także w odkrywaniu nowych doświadczeń i pomaga w zaakceptowaniu siebie.