PTSD a cPTSD – na czym polegają różnice?
Chociaż PTSD i cPTSD mają wspólną bazę, istotnie różnią się pod względem przyczyn, obrazu klinicznego i wpływu na funkcjonowanie osoby doświadczającej traumy.
PTSD zwykle pojawia się po pojedynczym, silnym wydarzeniu traumatycznym, takim jak wypadek samochodowy, katastrofa naturalna czy napaść z użyciem przemocy. Objawy obejmują m.in. natrętne wspomnienia, koszmary senne, unikanie bodźców przypominających o traumie oraz nadmierne pobudzenie.
cPTSD (complex PTSD) rozwija się na skutek chronicznej, powtarzalnej traumy, szczególnie tej, która występuje w kontekście relacyjnym, jak np. długotrwała przemoc domowa, zaniedbanie emocjonalne w dzieciństwie, wykorzystywanie czy życie w środowisku opresyjnym. Trauma w cPTSD nie jest „jednym wydarzeniem” – to często długie lata życia w stresie i zagrożeniu.
Objawy i diagnozowanie cPTSD
Złożony zespół stresu pourazowego może być trudny do rozpoznania, ponieważ jego objawy często przypominają inne zaburzenia, takie jak depresja, zaburzenia lękowe czy osobowość borderline. Kluczowe objawy to:
Objawy PTSD, czyli:
- nawracające wspomnienia i retrospekcje (flashbacki),
- unikanie miejsc, osób lub sytuacji przypominających traumę,
- nadmierna czujność i trudności ze snem.
Dodatkowe objawy charakterystyczne dla cPTSD, takie jak:
- zaburzenia w regulacji emocji (np. nagłe wybuchy gniewu, długotrwałe poczucie pustki),
- trwałe negatywne przekonania na temat siebie (np. „jestem bezwartościowy”, „to moja wina”),
- trudności w relacjach interpersonalnych, zwłaszcza związanych z zaufaniem i bliskością.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) włączyła cPTSD do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) jako odrębne rozpoznanie, co ułatwia lepsze zrozumienie i diagnozowanie tego zaburzenia.
Leczenie cPTSD
Terapia złożonego zespołu stresu pourazowego wymaga holistycznego i wieloetapowego podejścia. Celem nie jest jedynie „pozbycie się objawów”, ale przywrócenie poczucia bezpieczeństwa, odbudowa tożsamości oraz nauczenie się regulowania emocji i budowania relacji.
Główne podejścia terapeutyczne
- Terapia traumy oparta na relacji – kluczowe znaczenie ma bezpieczna relacja terapeutyczna, która może działać korekcyjnie na zranienia relacyjne z przeszłości.
- EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – technika opierająca się na pracy terapeutycznej przy jednoczesnym ruchu gałek ocznych w określonym tempie. Pozwala na przetwarzanie traumatycznych wspomnień w sposób mniej obciążający emocjonalnie.
- Terapia schematów i terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – skuteczne w pracy nad zniekształconymi przekonaniami o sobie oraz strategiach radzenia sobie z emocjami.
- Praca z ciałem (np. somatic experiencing, mindfulness) – ponieważ trauma „zatrzymuje się” także w ciele, ważne jest integrowanie podejść, które wspierają uwalnianie napięcia fizjologicznego.
Wsparcie farmakologiczne
Choć nie istnieje lek specyficzny dla cPTSD, czasem stosuje się leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe wspomagająco, szczególnie gdy objawy są silnie nasilone i utrudniają funkcjonowanie.
Złożony zespół stresu pourazowego nie jest oznaką słabości – to naturalna reakcja psychiki na nienaturalne, długotrwałe obciążenie emocjonalne. Dobra wiadomość jest taka, że leczenie cPTSD jest możliwe, choć wymaga czasu, cierpliwości i odpowiedniego wsparcia. W naszym centrum psychoterapii oferujemy pomoc opartą na najnowszej wiedzy psychologicznej oraz indywidualnym podejściu do każdej osoby.
Jeśli czujesz, że Twoje trudności mogą wynikać z doświadczeń traumatycznych, nie jesteś sam – jesteśmy tu, by Ci pomóc.
