Czym jest mobbing?
Mobbing to długotrwałe i powtarzające się działania lub zachowania skierowane przeciwko pracownikowi, mające na celu jego poniżenie, ośmieszenie, izolację lub wyeliminowanie z zespołu. Może przyjmować formę jawnych ataków (np. krzyków, gróźb, publicznego upokarzania), ale też subtelnych form przemocy, jak ignorowanie, pomijanie przy podejmowaniu decyzji, manipulowanie obowiązkami czy rozpowszechnianie plotek.
Psychologicznie mobbing jest formą przemocy emocjonalnej, której celem jest przejęcie kontroli nad drugą osobą i obniżenie jej poczucia sprawczości. Ofiara stopniowo traci zaufanie do siebie, zaczyna kwestionować swoje kompetencje i często wchodzi w rolę podporządkowaną.
Dlaczego ludzie stosują mobbing?
Zachowania mobbingowe najczęściej wynikają z potrzeby władzy, kontroli lub kompensowania własnych słabości. Osoba stosująca mobbing czerpie satysfakcję z podporządkowania innych i często nie ma rozwiniętej empatii. Może to być przejaw narcystycznych cech osobowości, braku umiejętności komunikacji lub niskiego poczucia własnej wartości ukrywanego pod maską dominacji.
Czasami mobbing pojawia się również jako reakcja grupowa, gdy w zespole utrwala się niezdrowa kultura pracy, oparta na rywalizacji i hierarchii. W takich środowiskach nękanie jednej osoby może być formą „rozładowania napięcia” lub nieformalnego sposobu utrzymania porządku. Niestety, brak reakcji przełożonych często prowadzi do eskalacji i normalizacji przemocy.
Konsekwencje mobbingu
Skutki mobbingu są niezwykle dotkliwe, zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Ofiara może doświadczać:
- spadku poczucia własnej wartości i wiary w swoje kompetencje,
- objawów lękowych i depresyjnych,
- problemów ze snem, koncentracją i pamięcią,
- poczucia bezsilności, winy i wstydu,
- izolacji społecznej i wycofania,
- objawów psychosomatycznych – bólów głowy, żołądka, napięcia mięśniowego, przewlekłego zmęczenia.
Długotrwały mobbing może prowadzić do wypalenia zawodowego lub zespołu stresu pourazowego (PTSD). Co ważne, jego skutki często utrzymują się nawet po zakończeniu pracy w danym miejscu. Ofiary mobbingu potrzebują czasu, by odbudować zaufanie do siebie i innych.
Jak reagować na mobbing i gdzie szukać pomocy?
Najtrudniejszym, ale kluczowym krokiem jest rozpoznanie, że to, co się dzieje, nie jest „normalne”. Mobbing nie jest konfliktem ani „nieporozumieniem w zespole” – to przemoc, wobec której nikt nie powinien pozostać bierny.
Jeśli doświadczasz mobbingu:
- Zacznij dokumentować wszystkie sytuacje – daty, wiadomości, świadków.
- Porozmawiaj z kimś zaufanym – współpracownikiem, rodziną lub terapeutą.
- Zgłoś sprawę do przełożonego, działu HR lub Państwowej Inspekcji Pracy.
- Zadbaj o siebie – wsparcie psychologa lub psychoterapeuty może pomóc ci zrozumieć mechanizmy przemocy, odbudować poczucie wartości i odzyskać emocjonalną równowagę.
Psychoterapia pozwala nie tylko poradzić sobie z traumą po doświadczeniu mobbingu, ale też nauczyć się rozpoznawać sygnały przemocy wcześniej, zanim sytuacja stanie się wyniszczająca.
